Χαίρομαι που βρίσκομαι σήμερα ανάμεσα σε ανθρώπους που σπουδάζουν πάνω στο αντικείμενο της διαχείρισης και διοίκησης έργων και προγραμμάτων.

Είναι όντως σημαντικό να καλλιεργείται η τεχνογνωσία στο επίπεδο της υλοποίησης επιτυχών έργων και προγραμμάτων προκειμένου να μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις οποίες και θα σας μιλήσω σήμερα.

Ειδικότερα, θα σας παρουσιάσω την εξέλιξη των ευρωπαϊκών προγραμμάτων με ορίζοντα το 2020 και με αφορμή αυτό θα σας δώσω την πολιτική μου εκτίμηση για το που βαδίζουν τα πράγματα σε ό,τι αφορά τα την υλοποίηση έργων και προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται με χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων.

Θα ξεκινήσω κάνοντας μία συνοπτική παρουσίαση των κύριων μοχλών χρηματοδότησης έργων και προγραμμάτων,σε επίπεδο πόρων που δύναται να χρησιμοποιηθούν καθώς και διευκρινίζοντας κάποιες ασάφειες που έχουν δυστυχώς προκληθεί στην Ελλάδα σχετικά με το λεγόμενο «πακέτο» και το «σχέδιο» Juncker.

Θα παρουσιάσω λοιπόν στην αρχή και πολύ συνοπτικά το «πακέτο Juncker» που αφορά 35 δις, 20 από την Πολιτικής Συνοχής των Διαρθρωτικών Ταμείων αθροισμένα με τα χρήματα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που δύνανται να αξιοποιήσει η χώρα μας για την περίοδο 2014-2020.

Στο κύριο μέρος της παρουσίασης μου, θα δώσω έμφαση στο «σχέδιο Juncker» το οποίο αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων

θα παρουσιάσω αναλυτικά το πλαίσιο λειτουργίας του νέου αυτού χρηματοδοτικού εργαλείου το οποίο φιλοδοξεί να κινητοποιήσει 315 δις ευρώ σε επενδύσεις σε έργα και χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων σε όλη την Ευρώπη έως και το 2018.

Θα κλείσω, δίνοντας ορισμένα παραδείγματα όπου τα παραπάνω, δηλαδή τα διαρθρωτικά ταμεία και το ευρωπαϊκό ταμείο στρατηγικών επενδύσεων μπορούν να συνδυαστούν και να λειτουργήσουν συμπληρωματικά, προκείμενου να μεγιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα τους στην υλοποίηση επιτυχημένων έργων και προγραμμάτων.

Ξεκινώ λοιπόν πολύ σύντομα να σας μιλήσω για την Πολιτική Συνοχής, στην οποία για την περίοδο 2014-2020 έχουν κατανεμηθεί 454 δις ευρώ τα οποία δύνανται να αξιοποιήσουν τα κράτη μέλη για να πετύχουν το στόχο της σύγκλισης χρηματοδοτώντας προγράμματα και έργα για την τόνωση της ανάπτυξης και την προώθηση της απασχόλησης.

Τα χρήματα αυτά, όπως σας προανέφερα για την Ελλάδα στην περίοδο 2014-2020 είναι 20 δις και διοχετεύονται μέσω των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων τα οποία διακρίνονται σε Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, όπως για παράδειγμα το ΠΕΠ Θεσσαλίας που χρηματοδοτεί έργα και προγράμματα με σαφή γεωγραφικό καθορισμό, αλλά και τα Τομεακά ή Εθνικά Επιχειρησιακά Προγράμματα όπως για παράδειγμα τα οποία χρηματοδοτούν δράσεις εθνικής εμβέλειας.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να μοιραστώ με όσους θέλουν να εμβαθύνουν περισσότερο στις λεπτομέρειες της Πολιτικής Συνοχής ένα ενδιαφέρον site που λειτουργεί και παρουσιάζει με πολύ εύληπτο τρόπο την κατανομή των χρημάτων των διαρθρωτικών ταμείων τόσο σε επίπεδο χώρας, αλλά και σε επίπεδο στόχων.

https://cohesiondata.ec.europa.eu/

Δεν θα μπω σε περισσότερο βάθος περιγράφοντας τα διαρθρωτικά ταμεία καθώς αφορούν ένα πολύ σαφές και ώριμο χρηματοδοτικό πλαίσιο το οποίο έχει σημαντικές ωστόσο διαχρονικές δυσκολίες, όπως για παράδειγμα οι καθυστερήσεις σε πληρωμές, σημαντική γραφειοκρατία αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις αστοχίες στην υλοποίηση των έργων, αστοχίες που καταδεικνύουν ότι ίσως σε κάποιες περιπτώσεις το πλαίσιο αυτό να είναι και παρωχημένο.

Θα ήθελα να συγκρατήσετε ωστόσο ότι για όλη την περίοδο 2014-2020, οι διαθέσιμοι πόροι για όλη την ΕΕ είναι 454 δις ευρώ τα οποία μαζί με την εκάστοτε εθνική συμμετοχή, καθώς μιλάμε για συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, δύναται να φτάσει τα 637 δις μέχρι το τέλος του 2020.

Έρχομαι τώρα στο δεύτερο κομμάτι της παρουσίασης που αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, το οποίο στην Ευρώπη αναφέρεται και ως «Σχέδιο Juncker».

Τι είναι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων αποτελεί την απάντηση της Ευρώπης στην παγκόσμια οικονομική και χρηματοοικονομική κρίση, η οποία οδήγησε σε μία σημαντική πτώση των επενδύσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη, μειώνοντας σημαντικά τις επενδύσεις στις υποδομές και την καινοτομία ενώ δημιούργησε προβλήματα στη χρηματοδότηση των Μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετέφρασε τα σημάδια αυτά ως αποτυχία της αγοράς, market failure, την οποία απέδωσε στο μειωμένο επίπεδο ανάληψης κινδύνου των επενδυτών σχετικά με την Ευρώπη.

Αυτό το μειωμένο επίπεδο ανάληψης επενδυτικού κινδύνου, επηρεάστηκε όχι μόνο από παράγοντες όπως η μειωμένη ρευστότητα, αλλά και από την πολιτική αστάθεια αλλά και προβλήματα σε επίπεδο γραφειοκρατείας.

Ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη, εξ ου λοιπόν και το περίφημο σχέδιο Juncker, το οποίο βασίζεται σε τρεις πυλώνες:

1.Τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων το οποίο θα έχει μεγαλύτερη δυνατότητα ανάληψης επενδυτικού ρίσκου, προκειμένου να κινητοποιήσει 315 δισεκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις μέχρι το 2018
2.Ένα one stop shop για την παροχή τεχνικής βοήθειας και συμβουλευτικών υπηρεσιών σχετικά με την προετοιμασία και την υλοποίηση έργων μέσω της Ευρωπαϊκού Κόμβου Συμβούλων Επενδύσεων (European Investment Advisory Hub) και ένα σύστημα προβολής των προς χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων στην Ευρώπη, μέσω της Ευρωπαϊκής Πύλης Επενδυτικών Έργων (European Investment Project Portal)
3.Η εφαρμογή των ρυθμιστικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την άρση των εμποδίων και τη διασφάλιση ενός φιλικού επενδυτικού περιβάλλοντος.

Θα υπεισέλθω με μεγαλύτερη ανάλυση στα κύρια χαρακτηριστικά και τις λεπτομέρειες του EFSI καθώς και την υφιστάμενη κατάσταση για την Ελλάδα.

Θα κλείσω προτείνοντας κάποιες ιδέες για το πως θα μπορούσαν τα διαρθρωτικά ταμεία να συνδυαστούν ούτως ώστε να προσελκύσουν επενδύσεις και να μοχλεύσουν περισσότερα χρήματα προς την πραγματική οικονομία.

Πρώτα απ ‘όλα, ποια είναι η νομική δομή του EFSI;

Το EFSI είναι πρακτικά μία σύμβαση.

Είναι μια συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΤΕπ, που αποτελείται από μία εγγύηση της ΕΕ των 16 δισ, τα οποία προέρχονται από τον προϋπολογισμό της Ένωσης.

Το ποσό αυτό συμπληρώνεται από μία εισφορά κεφαλαίων της ΕΤΕπ ύψους 5 δισ.

Αναμένεται ότι, σύμφωνα με τον παραπάνω συνδυασμό, το EFSI θα κινητοποιήσει 60.800.000.000 της πρόσθετης χρηματοδότησης από τον όμιλο της ΕΤΕπ.

Ως εκ τούτου, το συνολικό ποσό που θα συγκεντρωθεί θα είναι ύψους 315 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα τρία έτη, αρχής γενομένης από τα μέσα του 2015.

Όσον αφορά τη δομή της διακυβέρνησης του EFSI τώρα, αυτή είναι ως εξής:

1. Το διοικητικό συμβούλιο, με εκπροσώπους της Επιτροπής και της ΕΤΕπ, η οποία αποφασίζει στο υψηλότερο επίπεδο στρατηγικής, και η

2. Επιτροπή Επενδύσεων, η οποία αποτελείται από οκτώ ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο, ο οποίος αξιολογεί και εγκρίνει τη χρήση της εγγύησης της ΕΕ και λογοδοτεί στο διοικητικό συμβούλιο.

Στη συνέχεια, ανάλογα με τη φύση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν, το EFSI διακρίνει δύο κατηγορίες χρηματοδοτήσεων:

1.Η πρώτη αφορά τις Υποδομές και την Καινοτομία, η οποία θα χρηματοδοτείται απευθείας από την ΕΤΕπ για την υλοποίηση έργων μεγάλης κλίμακας

2.Ενώ η δεύτερη αφορά τις ΜΜΕ, και η οποία αναπτύσσεται μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων για τη στήριξη των μικρομεσαίων και μεσαίας κεφαλαιοποίησης επιχειρήσεων

Και τι είδους σχέδια έχει η EFSI ψάχνει για τη χρηματοδότηση;

Οι βασικοί άξονες των επενδύσεων είναι:

1. Μεταφορών, της ενέργειας και της ψηφιακής οικονομίας
2. Περιβάλλον και αποδοτικότητα των πόρων
3. Ανθρώπινο δυναμικό, πολιτισμός και υγεία
4. Έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία
5. Στήριξη των μικρομεσαίων και μεσαίας κεφαλαιοποίησης επιχειρήσεων

Υπάρχει πιθανότητα η όλη διαδικασία να ακούγεται κάπως αποτρεπτική για τους δυνητικούς επενδυτές που δεν είχαν στο παρελθόν κάποια εμπειρία με την ΕΤΕΠ και τις διαδικασίες της.

Εδώ είναι που έρχεται η Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων αλλά και ο Ευρωπαϊκό Κόμβος Συμβούλων Επενδύσεων να παίξουν το ρόλο τους.

Η πρώτη, είναι μια πύλη μέσω της οποίας φορείς υλοποίησης έργων, ιδιωτικών ή δημόσιων, μπορούν να προσεγγίσουν δυνητικούς επενδυτές από όλο τον κόσμο.

Η πύλη αυτή είναι στον αέρα και σύντομα όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να βλέπουν με πλήρη διαφάνεια ποια έργα χρηματοδοτούνται αλλά και εν δυνάμει επενδυτές να παίρνουν ιδέες για ανάλογες προτάσεις.

Το link:
http://ec.europa.eu/priorities/european-investment-project-portal-eipp_en

Ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Συμβούλων Επενδύσεων από την άλλη πλευρά, είναι μια κοινή πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΤΕπ.

Δίνει στους υποψηφίους επενδυτές πρόσβαση σε τεχνική βοήθεια, καθώς και σε ένα δίκτυο των ιδρυμάτων και εταίρων καθώς και τις αντίστοιχες εθνικές επενδυτικές τράπεζες ή τις αντίστοιχες επενδυτικές πλατφόρμες όπου αυτές λειτουργούν.

Το link:
http://www.eib.org/eiah/index.htm

Εδώ θέλω να σταθώ λίγο παραπάνω και να πω ότι οι Εθνικές Επενδυτικές Τράπεζες (National Promotional Banks), είναι τράπεζες, οι οποίες είτε ιδρύθηκαν ή ορίσθηκαν στα κράτη μέλη και διαθέτουν μεγαλύτερες αντοχές στο επενδυτικό ρίσκο και άρα μεγαλύτερη επενδυτική ικανότητα για μεγάλα έργα από ότι τυπικά έχουν οι εμπορικές τράπεζες.

Η Επιτροπή αναφέρει ότι η ύπαρξη Εθνικών Επενδυτικών Τραπεζών είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία επενδυτικών πλατφορμών σε εθνικό επίπεδο και ενεργούν ως ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί για τα έργα με θεματική ή γεωγραφική εστίαση.

Κάτι τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό: ποιοι φορείς είναι επιλέξιμοι για χρηματοδότηση από το EFSI;

Κάθε δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας που θέλει να προωθήσει ένα επενδυτικό έργο στην Ευρώπη είναι δυνητικά σε θέση να επωφεληθεί από το EFSI.

Κάτι επίσης που θα ήθελα ρητά να ξεκαθαρίσω με τον πιο σαφή τρόπο:

Τι είναι πιο σημαντικό όμως, είναι κάτι που θα ήθελα να τονίσω με τον πιο σαφή τρόπο:

Δεν είναι προϋπόθεση η κρατική παρέμβαση προκειμένου ένα έργο να λάβει χρηματοδότηση από τον EFSI.

Δεν υπάρχει κάποια ειδική λίστα στην οποία πρέπει να μπει ο φορέας αν θέλει να χρηματοδοτηθεί, ούτε είναι αναγκαία προϋπόθεση να πάρει την έγκριση κάποιου κυβερνητικού λειτουργού, ειδικά για τις ιδιωτικές επενδύσεις.

Σε επίπεδο δημοσίου, ίσως για λόγους συντονισμού καλό θα είναι να υπάρχει μία παρακολούθηση σε κεντρικό επίπεδο, αλλά και πάλι μπορούν και οι δημόσιοι φορείς αυτοτελώς να υποβάλουν απευθείας προτάσεις για αξιολόγηση στο EFSI.

Το λέω αυτό γιατί πρόσφατα έχει ανοίξει μία συζήτηση από υπουργούς και άλλα στελέχη της κυβέρνησης τα οποία εξαγγέλουν λίστες με έργα προς υποβολή για χρηματοδότηση από το EFSI.

Καλές οι εξαγγελίες, αλλά ας δούμε σε ποια κατάσταση βρίσκεται συνολικά το EFSI και ποια η θέση της Ελλάδας.

Έως και τις 10 Μαρτίου, υπήρχαν € 10.6 δις εγκεκριμένων χρηματοδοτήσεων από τον όμιλο της ΕΤΕπ, κινητοποιώντας το 76,1 δις ευρώ σε επενδύσεις από ιδιωτικά κεφάλαια.

Υπήρξαν 200 συναλλαγές σε 22 από τα 28 κράτη μέλη.

Πόσες από αυτές έγιναν στην Ελλάδα; Καμία.

Έως και σήμερα, η Ελλάδα ακόμα δεν έχε ορίσει μια Εθνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, καθυστερώντας σημαντικά την όποια αντίστοιχη ανάπτυξη επενδυτικής πλατφόρμας που θα προσέλκυε τόσο έργα όσο και δυνητικούς επενδυτές.

Κατά καιρούς ακούγονται διάφορα, ότι θα οριστεί το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, μετά ότι θα οριστεί το ΕΤΕΑΝ.

Ωστόσο όσο εμείς ψάχνουμε να δούμε ποια θα είναι η Τράπεζα, οι άλλες χώρες τρέχουν:
• η Κροατία διευκολύνει τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης χρησιμοποιώντας 50 εκατομμύρια από το EFSI,
• η Ισπανία χρηματοδοτεί τις εταιρίες τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής μέσω τραπεζών με 300 εκατομμύρια
• η Ολλανδία διευκολύνει τις πιστώσεις των ΜΜΕ μέσω μικροχρηματοδοτήσεων με 100 εκατομμύρια

Κόλαση λοιπόν δεν είναι οι άλλοι, κόλαση είναι η αλήθεια που αργήσαμε να δούμε. Και δυστυχώς για άλλη μία φορά και στην περίπτωση του EFSI αργούμε ως χώρα χαρακτηριστικά.

Επειδή θα ήθελα ωστόσο να κλείσω αισιόδοξα την σημερινή παρέμβαση μου, θα ήθελα να αναδείξω κάτι που κατά τη γνώμη μου έχει πολύ ενδιαφέρον, εφόσον φυσικά καταφέρουμε και ξεπεράσουμε τα εμπόδια που προανέφερα.

Σε μία πρόσφατη μελέτη της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάνει λόγο για σχήματα συνέργειας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων και των Διαρθρωτικών Ταμείων, του ΕΣΠΑ.

Θεωρώ ότι αυτό είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα προοπτική. Είναι άλλωστε κοινός τόπος ότι τα χρήματα που έχει πάρει η χώρα μας για την περίοδο 2014-2020, κυρίως λόγω του ότι κατανεμήθηκαν με κριτήριο τα προ-κρίσης δεδομένα, δεν αρκούν για την οικονομική μας ανάκαμψη.

Η μελέτη αυτή, προτείνει τη δημιουργία ενός διαστρωματικού ταμείου (Layered Fund) όπου τα Διαρθρωτικά Ταμεία θα λειτουργούν συμπληρωματικά με το EFSI.

Φυσικά, το κάθε ένα θα κινείται στο πλαίσιο του κανονισμού λειτουργίας του, προκειμένου να καλύψουν διαφορετική κατηγορία ρίσκου για τους επενδυτές.

Αθροιστικά ωστόσο θα λειτουργούν με συμπληρωματικότητα και θα μειώνουν το ρίσκο για τους επενδυτές.

Θεωρώ ότι η συγκεκριμένη πρόταση χρήζει περισσότερης διερεύνησης από τους ειδικούς, δεδομένου βεβαίως ότι θα λυθούν πρώτα τα προβλήματα που προανέφερα.
Κλείνοντας, θα κάνω και μία πολιτική εκτίμηση για το που εκτιμώ εγώ ότι θα πάνε τα πράγματα σε ό,τι αφορά τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα.

Σας υπενθυμίζω ότι τα χρήματα της Πολιτικής Συνοχής για την περίοδο 2014-2020 μαζί με τις εθνικές συμμετοχές ανέρχονται σε 637 δις. Από την άλλη πλευρά, το EFSI στοχεύει να κινητοποιήσει 315 δις μέχρι το τέλος του 2018.

Θεωρώ ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση όλο και περισσότερο θα εγκαταλείπει την επιδοματική προσέγγιση του παρελθόντος και θα μετατοπίζει την κατανομή των πόρων σε επενδύσεις με πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα και αποδόσεις που έχουν αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία.

Το ευχάριστο βέβαια για όσους σπουδάζουν το αντικείμενο της διαχείρισης έργων και προγραμμάτων είναι ότι είτε στην μία περίπτωση είτε στην άλλη οι γνώσεις που αποκτούν θα παραμένουν επίκαιρες και κατά την άποψή μου θα γίνουν όλο και πιο περιζήτητες.