Καλησπέρα, θα σας μιλήσω για τα χρηματοδοτικά εργαλεία που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση και πως θα μπορούσαν να τα αξιοποιήσουν τα Κράτη Μέλη σε εθνικό ή εν προκειμένω σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

Θα ξεκινήσω με μία μικρή σύνοψη των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων. Στη συνέχεια θα αναφέρω ορισμένα παραδείγματα όπου τα χρηματοδοτικά αυτά εργαλεία αξιοποιούνται στο εξωτερικό για να δώσω ίσως ιδέες στο ακροατήριο. Τέλος, θα αναφερθώ σε μερικές πρόσφατες περιπτώσεις όπου σημαντικές προσπάθειες από την Ελλάδα στέφθηκαν με επιτυχία.

Καταρχήν, θα πρέπει να διακρίνουμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία από τις επιδοτήσεις του παρελθόντος. Από τις εμπειρίες του παρελθόντος η ΕΕ διαπίστωσε ότι οι επιδοτήσεις, αν και συνήθως είχαν εύκολη απορρόφηση, είχαν πολύ περιορισμένα αποτελέσματα στην πραγματική οικονομία με μικρό χρονικό ορίζοντα.

Και αυτό διότι πολλές φορές είτε λόγω κακού σχεδιασμού, είτε λόγω άλλων προβλημάτων, κατέληγαν οι δικαιούχοι, είτε αυτοί ήταν δημόσιοι φορείς, είτε ιδιωτικές επιχειρήσεις και επαγγελματίες, να προσαρμόζονται στις γραφειοκρατικές ανάγκες για να πάρουν την επιδότηση, παρά να είναι οι χρηματοδοτήσεις σχεδιασμένες με βάση της ανάγκες τους. Αυτό οδήγησε σε σημαντική αλλαγή της στρατηγικής της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020. Η τάση είναι πλέον να εγκαταλείπονται οι εφάπαξ επιδοτήσεις και να σχεδιάζονται χρηματοδοτικά εργαλεία τα οποία θα έχουν πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα και θα μπορούν να μοχλεύσουν χρήματα τόσο από το δημόσιο αλλά κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα για την πραγματοποίηση επενδύσεων.

Αυτό είναι και το πνεύμα του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη, του περίφημου Σχεδίου Juncker, που αναγνωρίζοντας την μείωση της ελκυστικότητας της ΕΕ ως επενδυτικού προορισμού τα τελευταία χρόνια, συνέστησε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων με στόχο έως το 2018 να έχει κινητοποιήσει 315 δις σε επενδύσεις εντός της ΕΕ.

Επιπρόσθετα, και εντός των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων, τα οποία ανέρχονται σε 415 δις για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο για όλη την ΕΕ, υπάρχει η πρόθεση περαιτέρω αξιοποίησης των χρηματοδοτικών εργαλείων τα οποία εκτιμάται ότι θα μοχλεύσουν επιπλέον 40 με 70 δις ευρώ μέσα από την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων.

Ποια είναι λοιπόν τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, από που χρηματοδοτούνται και σε ποιους απευθύνονται;

Ξεκινάμε λοιπόν με τα χρηματοδοτικά εργαλεία που χρηματοδοτούνται από τα διαρθρωτικά ταμεία και λειτουργούν σε εθνικό επίπεδο, δηλαδή αρμόδια αρχή για την κατάρτιση και λειτουργία τους είναι το αρμόδιο υπουργείο. Κατά το παρελθόν τέτοια χρηματοδοτικά εργαλεία ήταν το πρόγραμμα JEREMIE το οποίο είχε χρηματοδοτήσει τη δημιουργία επενδυτικών funds που θα παρείχαν κεφάλαια σε καινοτόμες επιχειρήσεις. Ανάλογες πρωτοβουλίες οφείλουν να αναπτυχθούν εκ νέου και αναμένουμε τις πρωτοβουλίες του αρμοδίου υπουργείου.

Συνεχίζοντας τώρα με χρηματοδοτικά εργαλεία των οποίων η διαχείριση γίνεται σε κεντρικό επίπεδο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, θα αναφερθώ στο πρόγραμμα COSME, το οποίο στοχεύει στην ενίσχυση των ΜΜΕ είτε μέσω του μηχανισμού εγγύησης δανείων, είτε μέσω του μηχανισμού κεφαλαιακής συμμετοχής για την ανάπτυξη. Σε ότι αφορά το πρώτο, εκτιμάται ότι έως 330.000 ΜΜΕ πανευρωπαϊκά θα έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν με κεφάλαια μεταξύ 14 και 21 δις ευρώ.
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο, εκτιμάται ότι αναμένεται να βοηθήσει από 360 έως 560 εταιρείες να απορροφήσουν επενδύσεις κεφαλαίου, συνολικού ποσού από 2,6 έως 4 δισ. ευρώ.
Μία ευχάριστη είδηση από την Ελλάδα σχετικά με το πρόγραμμα COSME, είναι ότι πριν μερικές μέρες ανακοινώθηκε η συμφωνία ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο και το επενδυτικό fund Διόραμα (Δασκαλόπουλος) ύψους 20 εκ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά αναμένεται να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις κεφαλαίου σε αναπτυσσόμενες ΜΜΕ στην Ελλάδα ύψους 125 εκ. ευρώ.

Συνεχίζοντας, κάτι που θεωρώ ίσως να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα Χανιά, είναι το πρόγραμμα LIFE και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που διαθέτει για δράσεις στον τομέα του περιβάλλοντος. Φαντάζομαι όλοι γνωρίζετε το σοβαρό πρόβλημα διάβρωσης του παραλιακού μετώπου των Χανίων. Είναι ένα πρόβλημα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης και εξ όσων μέχρι τώρα ακούω στερείται χρηματοδότησης.

Το πρόγραμμα LIFE, παρέχει το εργαλείο Natural Capital Financing Facility. Το εργαλείο αυτό στοχεύει στην παροχή δανείων και επενδύσεων σε φορείς που προωθούν έργα που ενισχύουν τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Το διαθέσιμο ποσό αυτού του εργαλείου ανέρχεται σε 125 εκ. ευρώ για την περίοδο 2014-2017. Ίσως θα πρέπει να εξεταστεί η πιθανότητα αντιμετώπισης του προβλήματος της διάβρωσης με χρηματοδότηση από το παραπάνω εργαλείο.

Ένα ακόμα χρηματοδοτικό εργαλείο με θεματικό χαρακτήρα είναι αυτό του EASI, του προγράμματος για την απασχόληση και την κοινωνική οικονομία. Το εργαλείο εγγυήσεων του EASI παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε μικροπιστώσεις σε ευπαθείς πληθυσμούς και μικρο-επιχειρήσεις καθώς και σε κοινωνικές επιχειρήσεις. Και εδώ υπάρχουν πρόσφατα καλά νέα από την Ελλάδα, αν και όχι σχετικά με την Κρήτη αλλά την Καρδίτσα. Ανακοινώθηκε προχθές η υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο και την Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας για την παροχή εγγύησης ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ που θα χρηματοδοτήσει παραπάνω από 300 μικροεπιχειρηματίες, συμπεριλαμβανομένου αγροτών, νέων ανέργων αλλά και κοινωνικών επιχειρήσεων.

Τέλος θα αναφερθώ στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, το οποίο αν και δεν είναι χρηματοδοτικό εργαλείο με τη στενή έννοια του όρου, ωστόσο λόγω του πολλαπλασιαστικού χαρακτήρα που έχουν οι επενδύσεις που χρηματοδοτεί, αλλά και η εξαιρετική μέχρι τώρα επίδοσή του στη μόχλευση κεφαλαίων, χρήζει σημαντικής αναφοράς.
Το EFSI, λοιπόν δύναται να χρηματοδοτήσει παρέχοντας κυρίως εγγυήσεις είτε αυτοτελή έργα, είτε μέσα από την ύπαρξη επενδυτικών τραπεζών, να χρηματοδοτήσει επενδυτικές πλατφόρμες οι οποίες θα παρέχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση σε ΜΜΕ. Μέχρι τώρα το EFSI έχει κινητοποιήσει 82.1 δις ευρώ. Τα ευχάριστα νέα για την Ελλάδα αφορούν και την Κρήτη αυτή τη φορά καθώς όπως πιθανόν γνωρίζετε, η Creta Farm έγινε η πρώτη εταιρία στην Ελλάδα που θα λάβει χρηματοδότησης από το μηχανισμό του EFSI για επένδυση ύψους 15 εκατομμυρίων ευρώ. Επιπρόσθετα, πρόσφατα επίσης ανακοινώθηκε η συμφωνία ανάμεσα στην ΕΤΕΠ και την εταιρία ProCredit group η οποία θα παρέχει 20 εκατομμύρια ευρώ σε δάνεια προς καινοτόμες επιχειρήσεις.

Σας ανέφερα εν συντομία τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία καθώς και μερικά success stories από την Ελληνική πλευρά. Όλες όμως αυτές οι ιστορίες έχουν ένα κοινό παράγοντα που απουσιάζει. Αυτός είναι το ελληνικό κράτος. Δεν είμαι ιδεολογικά υπέρ της εμπλοκής του κράτους στη διαδικασία χορήγησης χρηματοοικονομικών μέσων. Κάθε άλλο. Ωστόσο πιστεύω ότι οι επιτυχίες αυτές δείχνουν ότι οι παραγωγικοί φορείς της χώρας μας ασφυκτιούν και έχουν ανάγκη οποιαδήποτε λύση μπορεί να τους διατεθεί. Πως θα μπορούσε το κράτος να συμβάλει θετικά; Δεν θα σταματήσω να το λέω, οφείλει να ορίσει Εθνική Επενδυτική/Αναπτυξιακή Τράπεζα. Ντρέπομαι που το λέω, αλλά σε μία μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο, τα μόνα κράτη μέλη που δεν έχουν ορίσει ή συστήσει τέτοια τράπεζα είναι η Ελλάδα και η Μάλτα.

Πως θα μπορούσε η τράπεζα αυτή να συμβάλλει; Επιγραμματικά θα πω ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει επενδυτικές πλατφόρμες οι οποίες θα χρηματοδοτούσαν ΜΜΕ. Θα μπορούσε να συγκεντρώνει αναπτυξιακά έργα φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης και να αναζητήσει χρηματοδότηση αυτών από ιδιωτικά κεφάλαια. Θα μπορούσε τέλος να χρησιμοποιηθεί ως πυλώνας που θα συντονίζει τη συμπληρωματική χρήση των πόρων από τα διαρθρωτικά ταμεία και έτσι να μοχλεύσει πόρους από άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία αλλά και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων.

Εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και σε μία περίοδο που η χώρα, η κοινωνία ασφυκτιά για οξυγόνο, οφείλουμε να στοχεύουμε στην άριστη διαχείριση όλων των μέσων που έχουμε στη διάθεσή μας. Δεν είναι ντροπή.