• Καλησπέρα σας, θα ήθελα με τη σειρά μου να μεταφέρω το πολιτικό κλίμα για το υπό διαμόρφωση σχέδιο Juncker για τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, ή όπως συνηθίζουμε να το λέμε, του EFSI.
• Καταρχήν να επισημάνω ότι δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα το πλήρες πλαίσιο του Ταμείου καθώς η διαδικασία αυτή τη στιγμή είναι στο σημείο όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συν-διαμορφώνουν τον Κανονισμό που θα ρυθμίζει τη λειτουργία του EFSI.
• Από την πλευρά μου, ως τακτικό μέλος της Επιτροπής Περιφερειακής ανάπτυξης έχω συμμετάσχει στη διαδικασία αυτή μέσα από τροπολογίες που έχω καταθέσει για τον αντίκτυπο ή την ενδεχόμενη συμπληρωματικότητα που θα έχει το EFSI στην Πολιτική Συνοχής και χρηματοδοτούμενα από αυτή Διαρθρωτικά Ταμεία.
• Μέσα, λοιπόν, από τις διαδικασίες του διαλόγου ανάμεσα στα συναρμόδια όργανα έχουν προκύψει σημαντικά θέματα τα οποία θεωρώ ότι, πέρα από τις τεχνικές λεπτομέρειες, είναι σκόπιμο να τις γνωρίζουμε.
• Σε ό,τι αφορά το ίδιο το Ταμείο, η Επιτροπή θεωρεί ότι πρέπει να υπάρχει αυτό που ονομάζει “Virtuous Triangle” δηλαδή το «ενάρετο τρίγωνο» που θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ενίσχυση και ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων στην Ευρώπη.
• Το τρίγωνο αυτό το αποτελούν οι Επενδύσεις, η Δημοσιονομική υπευθυνότητα, και η δομικές μεταρρυθμίσεις.
• Από ποιες πηγές θα χρηματοδοτηθεί το Ταμείο; Όπως έχουν ήδη αναφέρει οι προλαλήσαντες, το Ταμείο θα χρηματοδοτηθεί με 16 δις ευρώ απευθείας από τον Προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα δημιουργήσουν το EU Guarantee και από 5 δις που θα δώσει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Σε αυτά θα προστεθούν οι εκάστοτε εθνικές ή/και ιδιωτικές συνεισφορές στο Ταμείο.
• Ενδεικτικά αναφέρω εδώ ότι επί παραδείγματι η Γαλλία, η Πολωνία και η Ιταλία έχουν ήδη δεσμευτεί ότι θα συνεισφέρουν 8 δις. Η Ελλάδα από όσο γνωρίζω, αν και είχε εκδηλώσει μία αρχική πρόθεση να συμμετάσχει στο Ταμείο, δεν έχει ανακοινώσει επίσημα η συμμετοχής της με ιδίους πόρους στο Ταμείο.
• Ένα πολιτικό ζήτημα που έχει προκύψει σε αυτό το σημείο έχει να κάνει με τα χρήματα που θα χρησιμοποιηθούν από τον προϋπολογισμό της Ένωσης προκειμένου να δημιουργηθεί το EU Guarantee.
• H Επιτροπή είχε αρχικά προτείνει αρχικά να χρησιμοποιηθούν 8 δις ευρώ από τα προγράμματα Horizon 2020 και CEF (Connecting Europe Facility).
• Αυτό θα είχε σημαντικό αντίκτυπο τόσο στην έρευνα και την καινοτομία, που χρηματοδοτεί το πρώτο πρόγραμμά, όσο και από τις υποδομές, τις οποίες χρηματοδοτεί το CEF.
• Σαν πρώτη αντίδραση, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε στις 20 Απριλίου η συνεισφορά αυτή να περιοριστεί στα 6 δις για αρχή και προοδευτικά να φτάσει τα 8 το 2022.
• Άποψη μου είναι, ότι ό,τι χρήματα που θα χρησιμοποιηθούν από τα προγράμματα αυτά προκειμένου να ενισχύσουν τον EFSI θα πρέπει όχι μόνο να επιστραφούν το συντομότερο δυνατό αλλά επίσης, σε περίπτωση που από τα χρήματα αυτά δημιουργηθούν πλεονάσματα από επιτυχημένες επενδύσεις του Ταμείου, τα πλεονάσματα αυτά να πάνε στις αρχικές πηγές χρηματοδότησης.
• Προκύπτει όμως και ένα δεύτερο ζήτημα που ενδεχομένως να εξελιχθεί σε πολιτικό:
• Εφόσον η Επιτροπή έχει εκδηλώσει την πρόθεση να πάρει τα αρχικά χρήματα από προγράμματα όπως το H2020 και το CEF, αυτονόητα δημιουργείται το ερώτημα αν και κατά πόσο το EFSI θα επηρεάσει και την Πολιτική Συνοχής και τα ταμεία που την χρηματοδοτούν, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ταμείο Συνοχής.
• Με βάση ό,τι ισχύει σήμερα, τα κράτη μέλη θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα από τα διαρθρωτικά ταμεία μόνο σε τελικά εγκεκριμένα έργα προς χρηματοδότηση από το Ταμείο και μόνο εφόσον το μέρος των έργων που θα χρηματοδοτηθεί από τα διαρθρωτικά ταμεία πληροί τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας όπως αυτές ορίζονται από τον Κανονισμό που ρυθμίζει την Πολιτική Συνοχής.
• Σκοπός αυτής της προσέγγισης, είναι αφενός να προστατευθούν οι πόροι της πολιτικής συνοχής που αποτελούν το κύριο όχημα της Ένωσης για την επίτευξη των στόχων της ενίσχυσης της πραγματικής οικονομίας και της δημιουργίας βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, από το να χρησιμοποιηθούν σε επενδύσεις υψηλού ρίσκου.
• Αφετέρου, θα πρέπει να διασφαλιστεί η αποφυγή της επικάλυψης, δηλαδή της διπλής χρηματοδότησης έργων και επενδύσεων και από τον EFSI και από τα διαρθρωτικά Ταμεία. Θα πρέπει δηλαδή τα ταμεία, το EFSI και τα διαρθρωτικά, να λειτουργούν με συμπληρωματικό τρόπο.
• Ένα άλλο πολιτικό ζήτημα που έχει προκύψει, και δυστυχώς αφορά αποκλειστικά την Ελλάδα, έχει να κάνει με την παρούσα κατάσταση σε ό,τι αφορά τα έργα που έχει υποβάλει η κάθε χώρα ως υποψήφια προς χρηματοδότησης από τον EFSI.
• Δεν ξέρω αν το γνωρίζετε, αλλά η Ελληνική Κυβέρνηση, μέσω του Υπουργείου Οικονομικών, στις 21 Απριλίου ανακοίνωσε ότι ανακαλεί τη λίστα των υποβληθέντων έργων που είχε υποβάλει η προηγούμενη κυβέρνηση και θα επανέλθει σύντομα με νέα λίστα.
• Κατά τραγική, κατά την άποψη μου ειρωνεία, την αμέσως επόμενη μέρα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ανακοίνωνε με δελτίο τύπο ότι προ-ενέκρινε τέσσερα έργα, προϋπολογισμού άνω των 600 εκατομμυρίων ευρώ για χρηματοδότηση από το EFSI.
• Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση πως τη στιγμή που άλλες χώρες, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Ιρλανδία και η Κροατία έχουν ήδη έργα που έχουν πάρει προέγκριση για χρηματοδότηση από τον EFSI, η Ελλάδα επιλέγει να χάσει κι άλλο χρόνο ανακαλώντας τη λίστα που υπάρχει προκειμένου να την “προσαρμόσει” στις ανάγκες και τις προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης.
• Ενδεικτικά αναφέρω ότι στην προηγούμενη λίστα περιλαμβάνονταν έργα γεω-στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα όπως ο TAP, αλλά και έργα ενεργειακής στρατηγικής όπως ενεργειακές διασυνδέσεις με άλλες χώρες.
• Και δεν είναι ότι δεν υπάρχουν προτάσεις για έργα από Συλλογικούς Φορείς. Ο ΣΕΒ επί παραδείγματι έχει καταθέσει τουλάχιστον τέσσερις προτάσεις. Μία εξ αυτών, αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό δίκτυο, έργο που θα μπορούσε να υποκαταστήσει την παραγόμενη από πετρελαιακές μονάδες ηλεκτροδότηση του νησιού με την ενεργειακή τροφοδότηση από την ηπειρωτική χώρα όχι μόνο δημιουργώντας σημαντικές θέσεις απασχόλησης κατά την υλοποίηση του, αλλά και μειώνοντας το ενεργειακό κόστος της χώρας.
• Θεωρώ ότι η χρονική συγκυρία δεν μας επιτρέπει να εφαρμόζουμε αναχρονιστικές πρακτικές της λογικής «ράβε/ξήλωνε» καθώς οι εξελίξεις τρέχουν σε πάρα πολλά επίπεδα. Είναι κρίμα να οπισθοδρομούμε όταν οι εταίροι μας τρέχουν.